Beginnersgids

Deze gids is ook beschikbaar in het Engels / This guide is also available in English

Deze gids is ook beschikbaar in het Portugees / Este guia também está disponível em português

Deze gids is ook beschikbaar in het Spaans / Esta guía tambien existe en español

Deze gids is ook beschikbaar in het Frans / Ce guide est également disponible en Français

Deze gids is ook beschikbaar in het Duits / Diese Anleitung gibt es auch auf Deutsch

Deze gids is gemaakt om beginnende vrijwilligers op weg te helpen met het opnameproces. Wij gaan ervan uit dat technische kennis onder de vrijwilligers varieert, dus we hebben geprobeerd om deze gids zo duidelijk en volledig mogelijk te maken. Vervolgpagina's zijn altijd Engelstalig.

De voorbereiding

Om opnames te kunnen maken, heb je een microfoon en audiosoftware nodig. Bij onze vrijwilligers is de meest gebruikelijke combinatie een digitale (USB) microfoon, aangesloten op een computer en het gratis audioprogramma Audacity.

Hardware

Meer informatie op de Engelstalige pagina: User-Recommended Equipment

Om op te nemen heb je een computer nodig en een opnameapparaat. Dat kan zijn een microfoon die je rechtstreeks op de computer aansluit, of een apart digitaal opnameapparaat.

1. Microfoons: Een microfoon kan analoog of digitaal zijn. Een analoge microfoon wordt aangesloten op de geluidskaart van de computer (de roze ronde aansluiting). Omdat gebruik wordt gemaakt van de geluidskaart, zal deze dus invloed hebben op de opname kwaliteit. Een digitale microfoon wordt aangesloten op een USB-poort (platte aansluiting). Omdat de geluidskaart niet wordt gebruikt voor de opname zal de kwaliteit beter zijn. Zowel bij de analoge als bij de digitale microfoons zijn er twee typen:
   1. Desktop microfoon: Deze staat los op je bureau. De goedkoopste microfoon die op grote schaal wordt gebruikt op LibriVox is de Logitech USB Desktop microfoon (PN 980186-0403). Deze kost ongeveer 30 Euro, een heel goede prijs-prestatieverhouding. Naar onze mening is dit de beste ‘eerste’ microfoon die je kunt kopen. Later kun je altijd nog upgraden naar bijvoorbeeld een Samson microfoon (Q1U voor 50 Euro of C01U voor 80 Euro). Samson-microfoons staan erom bekend dat ze een wat rijker geluid geven.
   2. Headset microfoon: Deze zit dus vast aan je koptelefoon, waardoor de afstand van je mond tot de microfoon altijd dezelfde is. De meest gebruikte headset microfoons bij LibriVox komen ook van Logitech. De modellen volgen elkaar snel op. De prijs ligt meetal tussen de 50 en 80 Euro. De kwaliteit is echter minder goed als bij de goedkopere desktop microfoon.
2. Digitale opnameapparaten: Dit is een apparaat waarmee in het apparaat zelf geluidsopnamen worden gemaakt en opgeslagen. Deze opnamen worden vervolgens overgezet naar de computer waar de opname kan worden nabewerkt. Let bij de aanschaf op dat het opnameapparaat een bestandtype ondersteunt dat door de software kan worden bewerkt. Let er ook op dat het apparaat een redelijke geluidskwaliteit heeft.

Software

Meer informatie op de Engelstalige pagina: Audacity 1-2-3

Veel mensen zijn bang dat ze niet technisch genoeg zijn om goede opnames te maken, maar dat hoeft echt niet: anders zouden er niet zoveel mensen zijn die bij LibriVox werken. De meeste vrijwilligers hebben geen enkele technische achtergrond.

De meeste vrijwilligers op LibriVox gebruiken Audacity. De laatste stabiele versie is 1.2.6 maar we adviseren gebruik te maken van de beta-versie 1.3.12, omdat deze op verschillende punten sterk verbeterd is. Deze versie zou niet zo stabiel zijn als de oude versie, maar veel van onze vrijwilligers gebruiken de beta-versie probleemloos. Als je hulp nodig hebt bij de installatie van Audacity, kun je Audacity 1-2-3 raadplegen

Sommige vrijwilligers gebruiken GarageBand, of Wavepad. Zie Software We Use voor meer adviezen en tips over de software die je misschien al hebt.

Er zijn nog meer mogelijkheden, maar in deze gids beperken we ons tot de meest gebruikelijke (en directe) methode: opnemen op de computer, bewerken van de opname en verzenden van de bestanden via Internet.

Testopname

Meer informatie op de Engelstalige pagina: 1-Minute Test

Voordat je je eerste echte opname gaat maken, adviseren we je een testopname te maken en deze te plaatsen op het forum Listeners & Editors wanted. Daar krijg je opbouwende kritiek van een van onze vrijwilligers. Als je het onderwerp van je inzending begint met [DUTCH], krijg je je antwoord in het Nederlands. Op de pagina 1-Minute Test staat een Engelstalige tekst die je voor de test kunt gebruiken. Als je in het Nederlands wilt werken, kies dan zelf een stukje tekst. Zorg wel dat er woorden inzitten met een P.

Maar voor dat je je testopname maakt: lees eerst deze pagina verder af. Er staan veel aanwijzingen in die ook voor je testopname van belang kunnen zijn.

[[1]] Hier is de korte Engelstalige video "How To Upload Your 1-Minute Test" met een uitleg hoe je de testopname instuurt.

Inschrijven

Aanvullende informatie op de Engelstalige pagina: Forum Guide

Als je testopname is goedgekeurd [OK], is het tijd voor je eerste opname voor LibriVox.

1. Lees de sub-fora in de afdeling "Books (Volunteer for Reading & Other Things)" om een project te vinden dat je leuk vindt. Er zijn vele tientallen groepsprojecten die open staan voor deelname op elk moment van de dag of nacht en in vele talen.
   1. Readers Wanted: Short Works and Poetry: In dit forum vind je verzamelingen gedichten, korte verhalen, of non-fictie onderwerpen. De korte verhalen zijn vaak gegroepeerd per genre: Short Mystery Collection, Short Ghost Story Collection, Short Non-Fiction Collection en veel veel meer. Voor de meeste verzamelingen mag je zelf kiezen wat je inspreekt. In het Nederlands is er meestal ook wel wat te vinden. De Nederlandstalige projecten beginnen met [DUTCH].
   2. Readers Wanted: Books: Hier worden volledige boeken opgenomen door meerdere voorlezers. Je kunt er één of meerdere hoofdstukken bijdragen. Als er een Nederlandstalig project is, begint die met [DUTCH].
   3. Readers Wanted: Dramatic Works: Toneelstukken of gedramatiseerde boeken staan hier. Je kunt een rol claimen. Omdat het aantal Nederlandstalige insprekers niet groot is, zul je hier bijna nooit iets vinden in het Nederlands.
2. Als je een project gekozen hebt, lees dan eerst nauwkeurig het eerste bericht. Hier staat alle informatie die van belang is. Hier staat ook de lijst met beschikbare hoofdstukken (in het Magic Window, MW).
3. Klik op "Post Reply" linksboven op het scherm. Hiermee voeg je een bericht toe aan het forum (de draad). Laat een bericht achter waarin je aangeeft welke bijdrage je wilt leveren. Controleer het forum later om te kijken naar het antwoord van de boekcoördinator.

Opgelet!: Zet geen informatie in de onderwerpregel van het bericht. Deze regel wordt nooit gelezen en de boekcoördinator zal je bericht niet begrijpen.

Voor veel verzamelingen van korte werken hoef je niet vooraf te claimen. Volg de instructies van het eerste bericht op en kies je eigen bijdrage. Let er wel op dat je bijdrage vrij is van auteursrechten!

Opnemen

Controleer de opstelling/instellingen

Voor je begint met opnemen vragen we je (a.u.b.) om even de tijd te nemen om alles te controleren. Computers willen nogal eens terugvallen in de standaardinstellingen en microfoons kunnen makkelijk verschuiven. Zet alles terug naar de meest ideale instellingen (perfectie wordt niet verwacht).

1. Sluit de microfoon aan vóór je de software start.
2. Start de opnamesoftware.
3. Controleer de opnamesterkte en de microfoonkeuze.
4. Controleer nogmaals je instellingen
5. Neem een kort stukje tekst op.
6. Controleer de opnamegrafiek:
   1. Is die smal? Verhoog het opnamevolume of ga dichter bij de microfoon zitten.
   2. Raakt de grafiek de boven en onderkant? Dit heet clipping, de opname is te hard en is daardoor vervormd. Verlaag het opnamevolume of vergroot de afstand tot de microfoon.
7. Luister naar je opname (het beste met een koptelefoon):
   1. Hoor je plops? Schuif je microfoon een beetje terzijde uit de directe luchtstroom van je mond.

Bereid je tekst voor

We raden je aan om de tekst te downloaden op je computer met de link die in het eerste bericht van het project staat. Dan kun je zelf nog informatie aan die tekst toevoegen. Bijvoorbeeld:

• Intros/outros: zoals ze in het project zijn aangegeven.
• Persoonlijke aantekeningen, bijvoorbeeld over de uitspraak van sommige woorden,
• De ID3-tag voor de opname
• De bestandsnaam van de opname.
• Waar moet de tekst naartoe worden gestuurd.

Alle informatie staat in het eerste bericht van het project. Als er iets niet duidelijk is, vraag er dan naar in het forum.

We maken vaak gebruik van teksten van Gutenberg. Er is nu een programma waarmee deze teksten netjes kunnen worden vormgegeven: Guten Mark

Maak de opname

Zet een glas warm water of kruidenthee klaar en: veel plezier! (en bedankt dat je voor LibriVox wilt opnemen!) Als je bovenstaande stappen gezet hebt, heb je alles wat je nodig hebt.

• Vergeet niet om tussentijds op te slaan. Het is heel beroerd om een opname kwijt te raken als je bijna op het eind bent, omdat de software vastloopt (wat kan gebeuren als het interne geheugen van de computer is volgelopen).

• Belangrijk: Lees alleen de officiële tekst. Andere edities kunnen nog auteursrechten hebben. Van de versie zoals deze is aangegeven in het eerste bericht, weten we zeker dat het klopt.

TIPS: Er zijn een paar dingen die je kunt doen om later het bewerken makkelijker te maken.

1. Als je een fout maakt, tik dan drie keer tegen de microfoon of zeg heel hard "fout". Zeg daarna de hele zin opnieuw. Dat tikken kun je in de geluidsgrafiek zien en daarmee vind je makkelijk het punt terug waar de fout gemaakt is.
2. Maak steeds eerst een korte proefopname om het opnamevolume te checken. Je kunt het volume later wel digitaal verhogen, maar dan vergroot je ook het volume van de achtergrondruis.
3. Laat de opname doorlopen, zet hem nooit tussentijds stil, ook als je even wegloopt. Daarmee maak je één lange opname en vermijd je verschil in opnamekwaliteit. Vaak kunnen luisteraars een opnamepauze horen.

Wil je nog meer tips om je opname beter te maken? Lees dan deze Engelstalige pagina: Improve Your Recording.

Bewerken

Meer informatie op de Engelstalige pagina's: Audio Processing Concepts en Editing Audio

Kijk ook bij Audacity Tutorials en Audacity FAQ voor instructies voor geluidsbewerking.

Je zult ongetwijfeld fouten maken. Tijdens het opnemen hoef je je daarover echter niet druk te maken, want ze kunnen makkelijk verwijderd worden bij het nabewerken. Je kunt ook het volume wijzigen en achtergrondruis verwijderen.

• Editing Audio: Hiermee verwijder je fouten en lange pauzes.
• Audio Processing: Hier worden filters en andere effecten beschreven. Hiermee verander je de wijze waarop de opname klinkt. Advies: Bij je testopname kun je het beste een onbewerkte opname insturen. De medewerker die je inzending beluistert kan dan het beste beoordelen hoe je opnamesituatie is. Daarmee kan het beste advies gegeven worden over het gebruik van de filters en effecten.
  Waar kun je op letten:
  • Zit er ruis in de achtergrond? Clean up the background noise.
  • Is de opname hard genoeg? Amplify.
  • Is de geluidsopname overal even sterk? Level your recording to even out the volume.

De meeste insprekers bewerken hun eigen opnamen. Het grote voordeel is (behalve natuurlijk dat je een gecorrigeerde opname krijgt) dat hoe meer je opneemt en bewerkt, hoe meer je (bijna onbewust) je leesstijl en je opnametechniek verbetert. Hierdoor wordt het opnemen voor LibriVox steeds leuker.

• Lees ook de Audacity Tutorial met veel standaardinformatie over geluidsbewerking met Audacity, het gratis opname- en bewerkingsprogramma dat het meest wordt gebruikt door onze vrijwilligers.

Bestand opslaan als MP3

Meer informatie op de Engelstalige pagina: How to Add or Edit ID3 Tags

Als je tevreden bent met je opname, is het tijd om het te exporteren, dat wil zeggen opslaan als MP3. Om dit te doen in Audacity moet je de LAME plugin hebben geïnstalleerd.

Als MP3 opslaan doe je zo:

1. Ga naar Bestand > Exporteren... Een nieuw venster zal worden geopend.
2. Kies de plaats waar je het MP3-bestand wilt opslaan.
3. Type de bestandsnaam in. Let er goed op dat je de instructies in het eerste bericht precies opvolgt. Gebruik alleen kleine letters en gebruik geen spaties in de bestandsnaam.
4. Als je Audacity 1.3 gebruikt, click dan nu op Opties... en zorg dat de juiste instellingen zijn geselecteerd:
   - Bitrate Modus: Constant
   - Kwaliteit: 128 kbps
5. Kies Opslaan
6. Een nieuw venster wordt geopend, zodat je de gegevens van de ID3-tag kunt invullen. Put in the ID3 tags. Let op: In sommige versies van Audacity krijg je dit invulscherm niet. In dat geval kun je in Bewerken > Voorkeuren aangeven dat je dit scherm wel wilt zien door een vinkje te zetten bij Toon bij exporteren eerst de Metadata-editor. Ook kun je ervoor kiezen om de data in te vullen via Bestand > Metadata-editor openen...
   1. Vul de informatie in op de verplichte regels: Naam artiest (hier vullen wij de schrijver in), Songtitel (hoofdstuktitel) en Album (de naam van het boek). Doe dit precies zoals aangegeven in het eerste bericht van het project.
   2. Je mag toevoegen "Opname door (jouw naam)" in het veld Opmerkingen.
   3. Kies OK.

Audacity zal dan je bestand opslaan. Dat kan even duren.

Uploaden

Meer informatie op de Engelstalige pagina: How to Send Your Recording

Tenzij het eerste bericht van je project iets anders zegt, gebruik je de LV-uploader om je bestand in te sturen: http://upload.librivox.org

(Als je de afbeelding hierboven niet kunt lezen, stuur een berichtje naar een admin)

• Je zult de MC moeten kiezen uit een lijst, zodat je bestand op de juiste plek op de server terecht komt.
  • Voor een test kies je tests - tests.
  • In sommige gevallen zal de boekcoördinator je vragen je bestand te sturen naar xx - Non-project files.
  • Maar meestal stuur je het bestand naar de Metacoördinator van je project. Je vindt de afkorting van haar of hem in de titel van je project.
    Voorbeeld: "[DUTCH] Andersen's sprookjes en vertellingen -lz". De Metacoördinator staat op het eind, in dit geval -lz. Je kiest in de lijst voor lz - lezer
• Klik op Upload File en heb vervolgens heel veel geduld. Het opsturen kost heel wat tijd, en het is mogelijk dat al die tijd helemaal niets op het scherm gebeurd. Maar uiteindelijk zal in het inzetschermpje een tekst verschijnen met een link.

Upload melden

Als de Uploader je de link naar je bestand gegeven heeft, moet je deze doorgeven aan de boekcoördinator. Dat doe je door in de draad van het project een nieuw bericht te maken (door middel van de knop Reply), waarin je de link kopieert. Zet er dan meteen ook bij hoe lang de opname precies duurt (minuten en seconden). Stuur de link niet als een privé-bericht (Private Message). De link wordt namelijk door meedere mensen gebruikt, die allemaal het bestand moeten kunnen bereiken.

Als dit je eerste bijdrage is aan LibriVox, geef dan aan de boekcoördinator door op welke wijze je wilt worden opgenomen in de catalogus. Ook kun je als je dat wilt, een website opgeven die aan je naam gekoppeld wordt.

Bewerken na de tekstcontrole

Meer informatie op de Engelstalige pagina: Guide for Proof-listeners

Alle opnamen krijgen een tekstcontrole door een proefluisteraar. Deze controleert op herhalingen, versprekingen en lange pauzes. Bij sommige projecten gaat het zelfs nog preciezer, daar wordt gecontroleerd met de tekst erbij. De bevindingen van de proefluisteraar worden geplaatst in de draad van het project. In de projectlijst (het Magic Window) wordt jouw hoofdstuk gemarkeerd met ofwel een PL OK, als alles in orde is, of met een ander bericht, als er problemen zijn gevonden. Kijk dus terug in het project om te zien wat de status is van je inzending. Moet er nog iets worden aangepast, doe dat dan, zend het bestand opnieuw in (met dezelfde naam), en plaats weer een bericht. De proefluisteraar zal weer opnieuw controleren. Herhaal dit, tot je inzending een OK krijgt.

Als je in een opname meerdere wijzigingen moet maken, doe dat dan van achter naar voren. Dan blijven de aangegeven tijden in je opname kloppen.

Als een project helemaal klaar is, wordt het in de catalogus gestopt. Als je wilt weten wat er precies met jouw bijdrage gebeurt, kun je meer informatie vinden op deze Engelstalige pagina: LibriVox recording process.

Na je eerste bijdrage

Het is je gelukt! Je hebt een bijdrage geleverd aan LibriVox!
En, vond je het leuk om te doen? We nodigen je graag uit om verder te gaan. Er zijn verschillende mogelijkheden:

1. Maak nog een bijdrage voor een groepsproject.
2. Start een eigen project. In het forum New Projects Launch Pad staan helemaal bovenaan een aantal berichten waarin beschreven staat hoe dat gaat. Ook hier heb je verschillende mogelijkheden:
   1. Maak een eigen project (Going Solo): lees in je eentje een heel boek. (Let op: Een heel boek lezen kan heel veel tijd kosten, meer dan je vooraf kunt overzien. We adviseren je dan ook om eerst meerdere bijdragen te doen aan groepsprojecten, zodat je beter kunt overzien hoeveel tijd je nodig hebt voor een solo.)
   2. Word Boekcoördinator van een groepsproject: een boek, een verzameling korte verhalen, of misschien een toneelstuk. Zie deze Engelstalige pagina: How To Become A Book Coordinator.

En nogmaals: fijn dat je bij LibriVox wilt werken!